आईपोड, आईफोन, आईप्याड

दिनेश वाग्ले
वाग्ले स्ट्रिट जर्नल

डरलाग्दोसँग दुब्लाएका स्टिभ जब्स स्टेजमा आउने छन्, कुनै जादुगरले झै तिनले एउटा विजुली यन्त्र सार्वजनिक गर्नेछन्–शायद काखीमुनीबाट निकालेर– जसलाई विश्वले शुरुमा शंकालु मनले र अलि पछि खुला दिलले स्वागत गर्नेछ । २४ जनवरी १९८४ मा म्याकिन्टोस कम्प्युटर कसरी सार्वजनिक भएको थियो देखिएन तर २३ अक्टोबर २००१ मा लगभग त्यस्तै शैलीमा आइपोड संसारसामू आएको थियो । अनि महिनौको खासखुस र अनुमान पछि ९ जनवरी २००७ मा तिनै स्टिभ जब्सले आईफोन पनि त्यसैगरी हामीलाई देखाएका थिए । फोनको ‘सम्पर्क सूची’लाई स्कृनमा औला सुरर्र सार्दै तलमाथी झार्दा  तिनले आईपोडको फुच्चे संस्करण न्यानोलाई त जिन्सको खुद्रे गोजी (चेन्ज पकेट) बाट निकालेर देखाउदा आफ्नै जिन्सको गोजी छाम्न मनलागेको थियो । त्यसैले अघिल्लो बुधबार (२७ जनवरी) लस एन्जलसमा विहानको दश बज्दा विश्वका थुप्रै ‘एप्पल हौस्याहाहरु’ जस्तै म पनि दिल्लीमा राती साढे एघारबजे त्यही दृश्यको पर्खाईमा थिए ।

एउटा स्ट्रिमिङ् र अरु केही ब्लग साईटमा घट्नालाई प्रत्यक्ष  हेरेपछि ‘अहो, यो आईप्याड रहेछ’ भनि ट्वीट्न आटेको थिए, मेरो सूचीमा रहेका बुटवलको @tajim र काठमान्डूको @yowlanku ले भ्याइसकेछन्– ‘आई प्याड!’ भनि ट्वि(चि)च्याउन । केटाहरु कतिबेला स्टिभले नाम फुत्काउलान् र ट्वीटौला भनेर स्क्रिनमा आँखा गाडेर बसेका रहेछन् । अब ह्वा“, हजारौ किलोमिटर पर स्टिभ आइप्याड चलाउछन्, यता मान्छेहरु आँखा च्यात्दै र उत्तेजित हुदै चिच्याउछन्, ट्वीट्छन्, बजारमा आउनासाथ नकिनी छाड्दिन भन्ने बाचा गर्छन् । हुन पछि योलंकूले ट्विटरमा लेखेकै छन्– ‘स्टिभ बुढोलाई मोज छ, मज्जाले सोफामा बसेर आइप्याड चलाको छ, दुनिया त्यसैमा मख्ख । :D’

एप्पलका सर्वाधिक विख्यात र लोकप्रिय तीन उत्पादन मध्ये दुई (आईपोड र आईफोन)को लगावपूर्ण प्रयोगकर्ता भएकाले र उधोलाग्दो अमेरिकी प्रकाशन उद्योगलाई उचाल्ने हैसियतको सम्भावना राख्ने भनि चर्चा गरिएकाले त्यो उत्पादनबारेको चासो शान्त पार्न मैले निद्रा विगारेको थिए । त्यसको नाम आइट्याब्लेट या आइस्लेट या त्यस्तै आइ–केही हुने कतिको अनुमान थियो । त्यो हेर्दै गर्दा मैले आइपोड छोएको पहिलो दिन सम्झेको थिए ।

हजारौ गीतहरु, भीडियो, अडियोबुक भएको र हत्केलामा अट्ने आइपोड पहिलोपटक चलाउदा“ मलाई संसार मुठ्ठीमा पारेजस्तो भएको थियो । एउटा एल्बमबाट अर्कोमा उफ्रिदा आइपोडको हार्ड डिस्क विस्तारै गडर गडर गरेझै चलेका हत्केलोले स्पष्ट महसुस गर्न सक्छ । ‘त्यो चलाईले आइपोडलाई नीर्जिव हैन सजीव मेशिन तुल्याउछ,’ प्रशंसकहरुले इन्टरनेटमा लेखेका छन्– ‘त्यो हार्डडिस्क हैन, आइपोडको मुटु धड्कीएको हो ।’

मुटु होस या कलेजो, एउटा कुरा पक्का हो, आइपोडको आगमनपछि गीतहरु मानिसको त्यति नजिक, मुटुमै, पुगेका छन् जति उनीहरु इतिहासमा कहिल्यै पुगेका थिएनन् । गोजीमा २० हजार गीत बोकेर हिड्ने कल्पना आइपोड आउनु अघिसम्म एप्पल बाहेक कसले गथ्र्यो ? विश्वका करोडौ मानिसहरुको गीत सुन्ने र किन्ने र साझेदारी गर्ने बानीमा आइपोडले, ढाटेको होइन, क्रान्तिकारी बदलाव ल्याएको छ ।

लगभग त्यस्तै बदलाव आइफोनले विश्व मोवाईल फोन उद्योगमा ल्याएको छ । आइपोडसहितको यो सेटबाट औलाले छोएरै नम्बर डायल गर्न सकिने, कम्प्युटर स्क्रिनमै जस्तो वेब साईट हेर्न मिल्ने र एसएमएस आउदा जस्तो इमेल आएको पनि आवाजबाट थाहा पाइने सुविधा भएको आइफोनलाई प्रशंसकहरु फोनमात्रै भन्दैनन् । त्यसलाई उनीहरु एउटी सुन्दरी युवतीसँग तुलना गर्छन् । हरेक मोवाईल फोनमा त्यो फोहोरी किबोर्ड हुन्छ जसमा झिझोलाग्नेगरी अक्षर र अंक एकैठाममा खादिइन्छन् । तर आइफोन ? चौडा शरिर र सफा (अनुहार) स्क्रिन जसमा प्रयोगकर्ताका औलाहरु चिप्लिन्छन् ।

नोकिया या सामसुङ्का सेटहरु किनेजस्तो किन्न पाइदैन आइफोन । एप्पलले मोवाईल सेवा प्रदायकहरुसँग मिलेर सेट बेच्छ । नेपालमा उसले कुनै पनि मोवाईल कम्पनीसँग त्यस्तो मिलेमतो गरेको छैन । त्यसैले नेपालमा सद्दे आइफोन चलाउन पाइदैन । तर त्यसमा सानो जालसाजी (जसलाई आइफोनका प्रशंसकहरु ‘जेलब्रेक’ भन्छन्) गर्यो भने चलाउन त पाइन्छ तर एप्पलले बेलाबेलामा ल्याइरहने नयाँ सफ्टवेयर त्यसमा हाल्न मुस्किल पर्छ । जेलब्रेक आइफोनहरु नेपालमा कतिपयले चलाएको देखिन्छ ।

भारतमा एप्पलले दुई प्रदायकहरु एअरटेल र भोडाफोनसँग मित्रतागरेको छ र गत बर्ष दिल्ली आउनासाथ मैले एअरटेलमार्फत आइफोन किनेको थिए । सबैकुरा बाहेक यसमा रहेको गुगल म्याप्स अचले दिल्लीका सडक सञ्जालमा एक ठाउबाट अर्कोठाउ पुग्न बरदान सावित भएको छ । नक्सा खोल्नासाथ आफू ठ्याक्कै कुन ठाउमा छु भन्ने जानकारी प्लिक प्लिक गर्ने हरियो थोप्लोले दिन्छ जसका कारण अबको मोडमा दाया लाग्ने या बाया थाहा हुन्छ । हुन पनि आइफोन सेटकै कारणले मात्र भन्दा पनि यसमा हुने गुगल म्याप लगायतका अनगिन्ति एप्स भनिने सफ्टवेयर हरुले बढी प्रिय भएको हो ।

अब तिनै ‘एप्स’हरु लगभग १० इन्चको स्क्रिनमा चलाउन मिल्ने छ, आइप्याडमा जसले यो नयाँ मेशिनलाई झन सम्भावनायुक्त तुल्याएको छ । ल्यापटप भन्दा सानो र हल्का तथा बजारमा उपलब्ध कुनै पनि चलाख फोन भन्दा ठूलो र शक्तिशाली आइप्याड खासमा फोन सेवा नभएको ठूलो आइफोन जस्तै हो । एकाघ महिनामै उपलब्ध हुने आइप्याडमा वाइफाई या थ्रीजी सम्पर्कबाट इमेल, वेब साईट, भिडियो हेर्न मिल्छ, अखवार, म्यागेजिन र पुस्तकहरु झारेर जस्ताको तस्तै पढ्न मिल्छ । उत्तर अमेरिका र पश्चिमी युरोप र अन्य केही विकशित मुलुकमा बाहेक आइप्याडले आइफोन या आइपोडको जस्तो तहल्का मच्चाइ नहाल्ला किनकी हाम्रो संसारमा पत्रिकाहरुलाई इन्टरनेटले त्यस्तो संकेटमा पारेको छैन जति पश्चिममा छ । उता चाहि धेरै मान्छेले इन्टरनेटमै समाचार पढिदिनाले छापाको व्यापार घटिरहेको छ । त्यसैले पत्रिकाहरु आफ्नो वेब साईटको सामाग्रीलाई कसरी बेच्ने भनि गम खाइरहेको बेला आइप्याड एउटा माध्यम भएर आएको छ । कागजी साटो तुलनात्मकरुपमा सस्तो इबुक किनेर किन्डल जस्ता भाडामा पढ्नेहरुको संख्या पनि पश्चिममा बढीरहेको छ । त्यसैले मानिसहरुले आइप्याडलाई अम्याजन.कमको किन्डलजस्तै किताव पढ्ने भाडाकारुपमा पनि व्यापकरुपमा प्रयोग गर्न सक्छन् ।

अब यसले उत्पात सफलता भयो र मेशिन अझ पातलियो भने हलिउड फिल्म

‘माइनोरिटी रिपोर्ट’मा स्टिभन स्पिलबर्गले देखाएजस्तो एउटा एक्स रे जस्तो पातोमा ‘युएसए टुडे’ पत्रिकाका समाचारहरु फुत्त फुत्त वेतारे आएको कुरो कोरा कल्पना मात्र होइन भन्ने बुझनु पर्छ । स्टिभनले २०५० को अमेरिकामा त्यस्तो हुने ठानेका थिए, स्टिभले त्यो भन्दा थुप्रै बर्ष अगाडी नै त्यस्तो गराइदेलान् जस्तो भएको छ ।

यो लेख पहिलो पल्ट आजको कान्तपुर परिशिष्ट हेल्लो शुक्रवारमा प्रकाशित भएको हो । पत्रित्रकाकै पन्नामा हेर्ने भए यहाँ क्लिक गरौ‌ ।

सान्दर्भिक लिङ्कहरु

१‍. Kathmandu iPod: A Story From Nepal
२. गोजीभरि गीत : आइपोड लहर