साझा बस र त्यसका कन्डक्टर*

उनन्सत्तरीमा सबैभन्दा जनपयोगी काम काठमान्डूमा बर्षको अन्तिम दिनमा भए जस्तो लाग्यो । सहरमा सार्वजनिक बस सेवा साझा यातायात पुनर्जागृत भयो । अहिलेलाइ १६ वटा बसले दुईवटा रूटमा सेवा दिने भनिएको छ । तर आशा गर्न सकिन्छ सेवाको विस्तार हुन्छ- शहरभरी, देशैभरी र विदेशसम्म पनि । सञ्चालकहरूले पनि त्यो प्रतिज्ञा गरेका छन् । साझा यातायातको सेवा विस्तारबाट भन्दा ठूलो आशा मैले यो प्रयासले नेपालमा रही आएको नीजि यातायात सेवालाई ‘राम्रो हुन’ प्रेरणा र दबाब दिने छ भन्ने हो । एनसेलको आगमनले एनटीसीलाई कसरी प्रेरणा र सकारात्मक दबाब मिलेको छ भन्नेकुरा सहरमा हालै खुलेका एनटीसीका सेवा केन्द्रहरूले प्रष्ट्याउछन् ।

काठमान्डूमा सार्वजनिक यातायातको दुर्दशाको चित्रण/बर्णन गरी के साध्ये । निकै अगाडीको एउटा लेख र केही अगिको एउटा ब्लग इन्ट्रीमा मैले त्यो प्रयास गरिसकेकोले अहिले दोहोर्याउदिन । त्यो दुर्दशाबाट अलिकति भएपनि मुक्ति पाइएला भन्ने आशा भएकैले अहिले यति लेख्न जाँगर चलेको हो ।

हाम्रो देशमा अहिले सबैभन्दा ठूलो समस्या भनेको प्रबन्धनको हो । स्रोत, साधन, जनशक्ति र ज्ञान नभएको हैन । तर उचित प्रबन्धन क्षमता अलि कम भएको देखिएको छ । माइतीघर-तीनकुने सडक विस्तार हुनथालेको महिनौं भइसक्यो । पैसा नभएर काममा ढिलाइ भएको हो ? कि बेरोजगारीहरूले िभत्ता रंगाएको यो सहरमा त्यो सडकखण्डमा काम गर्ने मानिसको कमी भएर ? यसअघिका प्रमले प्राथमिकतामा राखेको सडक विस्तार कार्यको सबैभन्दा सुरूवाती प्रयास यति धीमा गतिमा चल्नुमा प्रबन्धन क्षमतामा कमजोरी देख्छु ।

अपेक्षा के हो भने साझाको व्यवस्थापन र प्रबन्धन कुशल र चुस्त छ अनि त्यसले साझा बसमात्र चलाउदैन नेपाली सार्वजनिक यातायातको सुधारमा प्रेरणा, दबाब र योगदान दिने छ । हिजोको कान्तिपुर को लेखमा साझा सहकारी यातायातका अध्यक्ष कनकमणी दीक्षितले पनि त्यस्तै गर्ने योजना रहेको उल्लेख गरेका छन् ।

दीक्षितको प्रसंग आइहाल्यो अबको भाग उनकै बारेमा ।

यो लेख तल निरन्तर छ । तपाईँलाई इमेलमै पछिल्लो ब्लग, लेख र तस्बिर पठाउँदा म खुसी हुनेछु । बाकसमा आफ्नो इमेल ठेगाना हाल्नु होला । धन्यवाद 🙂

Subscribe to Blog via Email

Enter your email address to subscribe to this blog and receive notifications of new posts by email.

Email Address:

Subscribe

थुप्रै नेपाली र नेपाललाई नजिकबाट चिनेका विदेशीले समेत उनलाई पत्रकारकारूमा चिन्छन् । साझाप्रति मेरो यति धेरै उत्साह र अपेक्षाको मुख्य कारण त्यो प्रयासको नेतृत्वमा यी पत्रकार (पत्रकार) को सहभागिता नै हो । हुन पनि कुन बस सेवाका प्रमुख कोलम्बियाका ग्य्राजुएट छन् ? हो काठमान्डूमा बस चलाउन आइभी लिग डिग्रीले खासै अर्थ राख्दैन र दीक्षित काठमान्डूका सार्वजनिक बसहरूका यात्रु पनि होइनन् । हुन त गरिवी निवारण गर्न गरिबै हुनुपर्ने पनि हैन । त्यसैले म बसमात्रै चलाउदिन सहरको सार्वजनिक यातायात प्रणालीमा सुधार पनि ल्याउछु भन्ने लक्ष्य राख्नुले केही न केही अर्थ राख्छ ।

मैले उनीसँग र उनले सम्पादन/प्रकाशन गर्ने कुनै पनि पत्रिकामा काम गरेको छैन (एकपटक उनले सम्पादन गर्ने हिमाल साउथएसिएनमा उत्तरपूर्वी भारतका नेपालीभाषी भारतीय र नेपाली आप्रवासी कामदारबारेको एउटा लेख र कान्तिपुर मा उनको बालसाहित्यिक किताबबारे दुई टुक्रा (एक, दुइ) लेख्ने बाहेक) । तर मैले उनका कतिपय सार्वजनिक गतिविधिहरू यदाकदा नियालेको छु, तिनकाबारे सुनेको छु । ती सबै गतिविधिले के दर्शाउछन् भने उनी एक असाधारण क्षमता, शक्ति (इनर्जी), संजाल, र पहुँच भएका व्यक्ति हुन् । र, त्यो भन्दा महत्वपूर्ण ती सबैकुरालाइ उनले सकारात्मक काममा प्रयोग गरेको देखिएको छ । यद्यपी उनका आलोचकहरूका लागि दीक्षित सामन्ति सोचका सामन्त बाहुन र, एकजना पूर्व प्रमका शब्दमा, डलरमणी हुन् जसले, केही क्रान्तिकारीहरूका अनुसार, ती सबैकुरालाइ शान्ति प्रकृया भाड्नदेखि बान की मुनलाइ नेपाल आउन नदिने अभियान चलाउन उपयोग गरेकाले पत्रिकाको आवरणमै उनलाई जनदुश्मन घोषणा गर्नुपरेको हो ।

एउटा मान्छेका लागि कति धेरै विशेषण ! त्यो किन भनि थाहा पाउन यो प्रश्नको उत्तर पनि जान्नु पर्ला । एउटा मान्छेले जिन्दगीमा कति सम्म या मात्र गर्न सक्छ? न्युजरूममा रिपोर्टरहरूलाइ आकास मुनी र माथिका समेत विषयबारे उत्तिकै सूसुचित ढंगमा स्टोरी आइडिया दिनेदेखि विदेशी उर्दू कविहरूका सिर्जनामाथि बहस गराउने, दक्षिण एसियाली बृत्तचित्र महोत्सव काठमान्डूमा गराएर मुलुकमै त्यो माध्यमबारे चेतना फैलाउने, सर्वोच्चले अपराधी ठहर्याएका हत्यारालाइ जेल सजाय हुनुपर्यो भन्दै मानवअधिकारवादी अभियान चलाउने, अनि न्याय माग्दै दैलेख पनि पुग्न भ्याइहाल्ने, नेपालको एउटा प्रमुख म्यागेजिन निकाल्ने, दक्षिण एसियामै सम्मानित अर्को म्यागेजिन सम्पादन गर्ने, काठमान्डुकै उत्कृष्ट मध्येको एउटा स्कुल खोल्ने, नेपाली समाज र राजनीतिबारे कितावहरू अनि राष्ट्रिय र अन्तर्राष्ट्रिय पत्रिकाहरूमा लेख लेखिरहने, नेपालका प्रधानमन्त्रीले विदेशी राजधानीमा दिने औपचारिक भाषण ड्राफ्ट गर्नेदेखि र ब्लगहरू पढेर तिनमा प्रतिकृया पनि दिन भ्याउने, दक्षिण एसियाली सहरहरूबीच परोपकार कार यात्रा पनि गरिहाल्ने । अनि अब आएर बससेवा पनि चलाउने । यी त मैले उनलाइ टाढाबाट हेर्दा देखिएका र उनीसँग काम गर्नेहरूले पत्रकार सहकर्मीहरूले सुनाएअनुसारका विवरण मात्रै हुन् । भनिसकेँ, मलाइ उनकोबारेमा खासै धेरै जानकारी छैन ।

सन् २००१ अगस्टमा लमजुङको एउटा भीरबाट खसेर मर्स्याङदीमाथिको अक्करे पहरोमा अड्किएका र थुप्रैदिन पछि लगभग मरेको अवस्थामा फेला परेका यी मान्छेले सद्दे भएपछि गरेका कामहरूको मात्रै लेखाजोखा गर्ने हो भने पनि त्यो थुप्रै मान्छेहरूले उनीहरूको जिन्दगीभर गरेका कामहरू भन्दा धेरै, बढी समाजोपयोगी र प्रभावशाली ठहरिन्छ ।

पदयात्रा दुर्घटनाबाट पुनर्जीवित उनले आफ्नो क्षमता, प्रभाव र पहुँच सबै प्रयोग गरेर एउटा अस्पताल खोले (स्पाइनल इन्जुरी पुनर्स्थापना केन्द्र) जसले अहिले थुप्रै गरिव नेपालीलाई सहज सेवा दिइरहेको छ । दीक्षितले देशमा वितेको एकदशकमा नेपालमा चलेका लोकतान्त्रिक र मानवअधिकार आन्दोलनमा खेलेको नेतृत्वदायी भूमिका कुनैपनि ठूलो पार्टीका प्रमुख नेताहरू भन्दा कम छैन ।

त्यसैले मलाइ लाग्छ काठमान्डूमा साझाको पुनरोदय हुनु जति महत्वपुर्ण छ त्यति नै छ एउटा व्यक्तिकारूपमा कनक दीक्षितको उपस्थिति- विशेषत यो अभियानमा र सामान्यत नेपाली समाजमा । पक्कै साझाको पुनर्जन्म उनकैमात्र प्रयासमा भएको होइन र बसहरू उनैले चलाउने पनि हैन । तर मैले माथि उल्लेख गरेँ, अहिले हामीलाई नेतृत्वको खाँचो छ । सवल नेतृत्व दिएकैले त भगवान कोइरालाको हामीले जय गाएको ।

पुनश्च:

१. यो टुक्रा साझा पुनरोदयको पहिलो र उनन्सत्तरीको अन्तिम दिन बेलुका लेखिया हो ।
२. सत्तरीको दोस्रो दिन आज मैले पहिलोपटक साझाको वेबसाइट भेट्टाएँ जसमा कनक दीक्षितको परिचय रैछ । थाहा पाएँ, उनी आर्काइभिङ र जनावरको हितमूलक काममा पनि संलग्न रैछन् ।
३. साझाको पुनरोदयको पहिलो दिनबारे थप जान्ने भए गिरीशजीको यो सुन्दर सेतोपाटी स्टोरी र यी दुइ (एक, दुइ) अन्तर्वार्ता सिफारिस गर्छु ।
४. त्यो दिनका केही सम्बन्धित ट्वीटहरू:

*conductor |kənˈdəktər|
noun
1 a person who directs the performance of an orchestra or choir: he was appointed principal conductor of the Berlin Philharmonic Orchestra.
2 a person in charge of a train, streetcar, or other public conveyance, who collects fares and sells tickets.
3 Physics a material or device that conducts or transmits heat, electricity, or sound, esp. when regarded in terms of its capacity to do this : graphite is a reasonably good conductor of electricity.
• another term for lightning rod .