Dinesh Wagle on Nepali Society

दिनेश वाग्ले

‘यत्तिकै’ मेरा सहयात्रीले भने ।

‘यत्तिकै नि कोही घुम्न हिड्छ ?’ अब पनि ‘सही’ कारण नपाए झोक्किने संकेत दिदै उनले सोधे ।

‘अहिले भ्रमण बर्ष हो नि दाजू,’ सहयात्रीले भने– ‘त्यसैले घुम्न निस्केको ।’

दाजूले टाउको तल–माथी हल्लाए, कुरो बुझेजस्तो गरे र आफ्नो ‘किन हिडेको ?’ प्रश्नले थालेको छोटो लहरोलाई टुङ्ग्याए ।

एउटा यस्तो समाज जहाँ दुई–चार दिनका उकाली ओराली हिडाई लाखौ मानिसका दैनिक जीवनका सामान्य बाध्यता हुन् त्यहाँ कोही हिड्नैका लागि हिड्छन् भने उनीहरुलाई केही साताअघि ललितपुर भट्टेडाडाका गंगा थापाले गरेजस्तो प्रश्न सोधिनु अनौठो हुदैहोइन । बाध्यताबस् गरिने हुन् या स्वेच्छाले, यात्राहरुमा निश्चित समानाता हुन्छन् । सामान्यतः ती रमाइला बाहेक चुनौतीपूर्ण पनि हुन्छन् । आनन्द बाहेक दुःख यात्राहरुको अभिन्न अंग हो । त्यसैले काठमान्डूको ककनीदेखि घना शिवपुरी जङ्गलभित्र ऐसेलु र काफल खादै झोर महाङ्कालसम्मको गएसाता तीनजना सम्वादाताहरुले गरेको पदयात्रा होस या जापानी नाओको यामाजाकीले अप्रिल २०१०मा गरेको अन्तरिक्ष यात्रा, दुबैमा केही निश्चित समानता छन् ।

बाध्यताले हिड्नु एउटा कुरा तर संसारभरी मानिसहरु ‘विनाकामै’ घुम्नुलाई नै काम बनाएर यात्रामा निस्कन्छन् । आखिर उनीहरु किन त्यसो गर्छन् ? जवाफ व्यक्तिपिच्छे फरक हुनु अस्वभाविक होइन तर सबैका जवाफहरुलाई एकैछाउमा निचोर्ने हो भने तिनमा पनि केही समानाता झल्किन्छन् । केट हप्किन्स लेख्छन्– १) हामी केहीकुरा पाउन २) केहीकुराबाट टाढिन, र ३) कुनै अर्को व्यक्तिको लडहका कारण घुम्न निस्कन्छौं । केटका निचोडमा थपथाप र विस्तार गर्न सकिन्छ तर असहमत हुन सकिदैन ।

कतिपय मान्छेहरूसँग मेरा कुराकानी मैले या उनीहरूले गरेका ताजा यात्रा र हामी दुबैले जान चाहेका तर कसोकसो नभ्याएका नमिलेका गन्तव्यहरुको थकथकीपुर्ण बर्णनबाट शुरूहुन्छ । उनीहरुले जान चाहेका तर आफू गइसकेका गन्तव्यबारे शानपूर्वक (अँ, म त्यहाँ गएको छु भन्दै) धाक दिन कम्ति मज्जा आउदैन । ‘रारा’ धेरैले जान चाहेको त्यो सुन्दर नेपाली ताल मेरो सिफारिस सूचीमा पनि पहिलो स्थानमा पर्छ । केही साता अघि विवाह गरेका दुइ साथीमध्ये बेहुलाले ‘हनिमुनका लागि कहाँ जाँदाठिक होला ?’ भनि सोध्दा मैले रारा, मुस्ताङ्, खुम्बु र लाङटाङ्लाई जोड दिएको थिएँ । बीचका दुइ गन्तव्यबारे कुरा गर्दा चाहि म आफै ‘आहा, म पनि गएको छैन, नगई छाड्दिन’ भन्ने लवजमा थकथकी मान्दै थिए । रारा किनारमा बसेर पानीमा खुट्टा छुवाउदै मध्यान्हपछि उर्लिने छालहरु नियाल्दाजस्तै आनन्द आउछ लाङ्टाङ्को केन्जिङ् गुम्बा आसपास उभिएर चारैतिर (यादगर्नुस्, चारैतिर) हिमालै हिमाल देख्दा । खुम्बु क्षेत्रको कालापथ्थरबाट देखिने हिमाली श्रृंखला या मुक्तिनाथ वरीपरिको वातावरण मैले यहाँ मेचमा बसेर या अरुका कुरा सुनेर जति कल्पना गरेपनि त्यो वास्ताविकताको नजिक पुग्न सक्दैन । त्यसैले त हो, मान्छे आफै अनुभव गर्न चाहन्छ, आफै त्यहा पुग्न चाहन्छ, आफै देख्न चाहन्छ । त्यो न प्रतिनिधि खटाएर हुनसक्छ न टीभी हेरेर ।

यो लेख पहिलो पल्ट आजको कान्तिपुरको युवा परिशिष्ट हेल्लो शुक्रबारमा प्रकाशित भएको हो । बाँकी यहाँ छ । पत्रिकाकै पन्नामा हेर्ने भए यहाँ  क्लिके हुन्छ ।